آنتونیو گوترش در پانزدهمین گزارش در خصوص قطعنامه ۲۲۳۱ اعلام کرد: برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام که توسط چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس، آمریکا و اتحادیه اروپا با ایران در ۱۴ جولای ۲۰۱۵ منعقد شد و شورای امنیت در قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ آن را تایید کرد، نتیجه مذاکرات فشرده در طول چندین سال برای دستیابی به اهداف مشترک منع گسترش سلاح های هسته ای و امنیت منطقه ای بود. به نحوی که منافع اقتصادی ملموسی را برای مردم ایران به ارمغان آورد. هشت سال از امضای این توافق گذشته و توافق بهترین گزینه موجود برای تضمین ماهیت منحصراً صلح آمیز برنامه هسته ای ایران است.
تداوم عدم پیشرفت در جهت بازگشت به اجرای کامل و مؤثر برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، علی رغم تاکید مجدد همه شرکت کنندگان و آمریکا در دسامبر ۲۰۲۲ مبنی بر اینکه این تنها گزینه قابل اجرا است، ناامید کننده است. متاسفانه مذاکرات پیرامون بازگشت به برجام همچنان به بن بست رسیده و این امر چشم انداز بازگشت به اجرای کامل برنامه را محدود می کند. با این وجود، خوشبین بوده که شرکت کنندگان در این طرح و آمریکا همچنان متعهد به راه حل دیپلماتیک هستند. صلح و امنیت پایدار برای همه کشورهای عضو تنها از طریق گفت و گو و همکاری امکان پذیر است.
از همه طرفهای مربوطه درخواست می شود احساس فوریت بیشتری نشان دهند. گفت و گو و تعامل را تجدید کنند و برای رسیدن به توافق در مورد موضوعات باقیمانده در اولین فرصت تلاش کنند. مجدداً از آمریکا درخواست می شود تحریمهای خود را همانطور که دربرجام ذکر شده لغو یا رفع کند و معافیتها را در رابطه با تجارت نفت با ایران تمدید کند.
همچنین مجدداً از ایران درخواست می شود از انجام اقدامات بیشتر که این کشور را از اجرای کامل برجام دور می کند، خودداری کند و اقداماتی را که از ژوئیه ۲۰۱۹ انجام داده و متعهد شده که این اقدامات قابل برگشت است، بازگرداند. علاوه بر این، لازم است ایران به دقت سایر نگرانی های مطرح شده توسط اعضای برجام و سایر کشورهای عضو در رابطه با قطعنامه ۲۲۳۱ را مورد بررسی قرار دهد و به آنها رسیدگی کند.
آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنان به ایفای نقش ضروری در نظارت و راستی آزمایی کلیه فعالیت های مرتبط با هسته ای در ایران ادامه می دهد. از نشستهای سطح بالا و بیانیه مشترک بین آژانس بینالمللی انرژی اتمی و ایران در مارس ۲۰۲۳، مبنی بر"تسریع در حل مسائل پادمانی باقیمانده" و تمایل ایران به " همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای تسریع در حل مسائل پادمانی باقیمانده" استقبال میشود.
آژانس از فوریه ۲۰۲۱ تاکنون قادر به راستی آزمایی کل ذخایر اورانیوم غنی شده در ایران نبوده اما تخمین زده تا ۱۳ مه ۲۰۲۳، کل ذخایر اورانیوم غنی شده ایران حدود ۴۷۴۴.۵ کیلوگرم بوده که فراتر از حد مجاز ۲۰۲.۸ کیلوگرم است. این مقدار شامل ۵۰۹.۷ کیلوگرم اورانیم U-۲۳۵ غنی شده با خلوص ۲۰ درصد و ۱۱۶.۱ کیلوگرم اورانیوم U-۲۳۵ غنی شده با خلوص ۶۰ درصد است.
پیشرفتهای اخیر برای احیای روابط دیپلماتیک، پیگیری همکاریها در زمینه مسائل امنیتی و اقتصادی و کاهش تنشها، تحولات خوب و گامهای اساسی برای دستیابی به ثبات منطقهای است. امید است این تلاش ها برای نزدیکی روابط در سراسر منطقه انگیزه های بیشتری و شرایط مساعدی را برای دستیابی به اهداف برجام ایجاد کند.
نویسنده : مانا بورس ( تیم تحلیلی بورسی ) 17 تیر 1402